Gdy w małżeństwie pojawi się tak poważny kryzys, że nie będzie już możliwości kontynuowania wspólnego życia pozostaje wybór między dwoma możliwościami: rozwodem lub separacją.
Rozwód a separacja różnice
Przy wyborze, należy zdawać sobie sprawę z podstawowej różnicy dzielącej te dwie instytucje. Skutkiem rozwodu jest ostateczne ustanie małżeństwa. Po orzeczeniu przez sąd rozwodu, oboje byli małżonkowie mogą zawrzeć nowy związek małżeński. Separacja polega natomiast na zniesieniu przez sąd małżeńskiej wspólnoty majątkowej, jednak małżonkowie nie mają prawa wstępowania w nowy związek małżeński.
Orzeczenie separacji jest odwracalne. Małżeństwo nadal istnieje i na zgodne żądanie małżonków sąd może orzec o zniesieniu separacji. Sądownie orzeczona separacja nie wyłącza oczywiście możliwości późniejszego wniesienia pozwu o rozwód. Małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Po orzeczeniu rozwodu, na małżonkach, wskazany wyżej obowiązek nie ciąży już w żadnych okolicznościach.
Zarówno w przypadku rozwodu, jak i orzeczenia separacji między małżonkami ustaje ustrój małżeńskiej wspólnoty majątkowej. Małżonek nie ma w tej sytuacji prawa do dziedziczenia majątku byłego małżonka w razie śmierci. Do orzeczenia separacji wystarczające jest wykazanie zupełnego rozkładu pożycia między małżonkami, rozumianego jako rozpad więzi fizycznej, duchowej i gospodarczej między nimi.
Co zrobić, aby otrzymać rozwód?
Aby otrzymać rozwód, należy natomiast udowodnić, że rozkład pożycia ma dodatkowo charakter trwały, a więc brak jest widoków na to, że małżonkowie nawiążą wzajemne pożycie, co z pewnością jest trudniejsze, niż wykazanie wyłącznie zupełnego rozkładu pożycia.
Przeszkodę w orzeczeniu rozwodu i separacji stanowi sytuacja, gdy w wyniku ich przeprowadzenia ucierpi dobro małoletnich dzieci. Sąd nie orzeknie rozwodu ani separacji również wtedy, gdy byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego m.in. w przypadkach, gdy zachodzi szczególna potrzeba ochrony całej rodziny lub jednego z małżonków np. dotknięty ciężką chorobą małżonek mógłby nad wyraz boleśnie przeżyć orzeczenie rozwodu lub separacji oraz, gdy przeciwko rozwodowi lub separacji przemawiałyby poważne względy społeczno-wychowawcze).
Zakres orzeczenia sądowego o rozwodzie i separacji jest bardzo podobny. W obu przypadkach sąd w wyroku rozstrzyga o: alimentach na rzecz drugiego małżonka, alimentach na dzieci, władzy rodzicielskiej, kontaktach z dzieckiem, sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, podziale mieszkania lub przyznaniu go jednemu z małżonków (ewentualnie eksmisji jednego z nich, gdy zachodzą odpowiednie przesłanki) oraz ewentualnie o podziale majątku. Zarówno w przypadku rozwodu i separacji sąd zobowiązany jest wskazać, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Sąd może od tego odstąpić jedynie na zgodne żądanie małżonków.
Rozwód co do zasady nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny. Przy separacji takie ograniczenie nie występuje. Sąd orzeknie separację nawet jeżeli występuje o nią małżonek wyłącznie winny. Jeżeli jeden z małżonków żąda rozwodu a drugi separacji to sąd orzeknie rozwód, jeżeli jego żądanie będzie uzasadnione. Jednak jeżeli z jakiegoś powodu orzeczenie rozwodu będzie niedopuszczalne, sąd orzeknie wówczas separację (jeżeli jej żądanie będzie uzasadnione).
Orzekanie zarówno o rozwodzie jak i separacji należy do właściwości sądu okręgowego. W przypadku rozwodu opłata sądowa od pozwu wynosi 600 zł a sprawa rozstrzygana jest w procesie. Sąd przeprowadza rozprawę na której przesłuchuje małżonków. Na wniosek stron sąd może również przeprowadzić inne dowody np. z zeznań świadków czy opinii biegłych. Sprawę kończy wyrok.
W przypadku postępowania dotyczącego separacji postępowanie może toczyć się dwutorowo. W przypadku separacji orzekanej na skutek pozwu jednego z małżonków, opłata sądowa również wynosi 600 złotych, a postępowanie ma charakter procesowy – sąd przeprowadza rozprawę, dowody, a na końcu wydaje wyrok. Jednak jeżeli separacja ma być orzeczona na zgodny wniosek małżonków opłata wyniesie jedynie 100 złotych. Wówczas sąd orzeka w postępowaniu nieprocesowym. Przy czym wskazany tryb jest możliwy jedynie w sytuacji, gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Końcowym rozstrzygnięciem jest w tym wypadku postanowienie.
Podsumowanie
Na koniec należy dodać, że w każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację.
W celu konsultacji lub uzyskania pomocy prawnej zapraszamy serdecznie do kontaktu.
